Agencija za sigurnost hrane Bosne i Hercegovine je, u saradnji sa Vanjskotrgovinskom komorom Bosne i Hercegovine, 1. decembra 2017. godine u Sarajevu održala sastanak sa predstavnicima subjekata u poslovanju sa hranom koji se bave proizvodnjom konditorskih proizvoda i proizvoda pekarstva u Bosni i Hercegovini na koji su pozvani i predstavnici nadležnih inspekcijskih organa entiteta i Brčko distrikta BiH.
Cilj sastanka bio je informisanje subjekata u poslovanju sa hranom sa trenutnim stanjem u pogledu utvrđenog prisustva akrilamida u keksu porijeklom iz Bosne i Hercegovine te davanje preporuka za smanjenje prisustva akrilamida u ovim proizvodima na najmanju moguću mjeru.
Učesnici sastanka usaglasili su se, između ostalog, da Agencija za sigurnost hrane BiH, u saradnji sa nadležnim institucijama Bosne i Hercegovine, entiteta i Brčko distrikta BiH pokrene proceduru izrade pravilnika kojim bi se u zakonodavstvo Bosne i Hercegovine preuzela Uredba Komisije (EU) 2017/2158 оd 20. novembra 2017. o uspostavi mjera za ublažavanje efekata i nivoa referentnih vrijednosti radi smanjenja prisustva akrilamida u hrani koja će se na području EU primjenjivati od 11. aprila 2018. godine.
Agencija za sigurnost hrane Bosne i Hercegovine je u posljednjih mjesec dana posredstvom EU RASFF-a primila više obavijesti o odbijanju keksa porijeklom iz Bosne i Hercegovine sa granice Republike Hrvatske zbog identificiranog prekoračenja indikativnog limita za akrilamid u keksima. U vrijeme odbijanja s granice u Bosni i Hercegovini, kao ni u Hrvatskoj, zakonodavstvom nisu bile propisane maksimalno dozvoljene količine akrilamida u ovim proizvodima te su se nadležni organi Hrvatske pozivali na Preporuku Komisije o ispitivanju nivoa akrilamida u hrani (2013/647/EU).
U skladu sa važećim propisima i procedurama, Agencija je sve raspoložive informacije o akrilamidu u navedenim proizvodima dostavila na dalje postupanje nadležnim inspekcijskim organima entiteta i Brčko distrikta BiH od kojih je zatraženo da provedu kontrolu kod proizvođača te utvrde sljedivost proizvoda.
U ljudskoj ishrani akrilamid je prisutan od trenutka kada se počela koristiti termička obrada hrane. Međutim, tek 2002. godine, grupa švedskih naučnika je otkrila njegovu prisutnost u hrani.
Većina studija je potvrdila da glavnina akrilamida u hrani nastaje Maillardovom reakcijom koja se odvija između karbonila (reduciranih šećera, najčešće glukoze) i aminokiseline asparagin za vrijeme određenih termičkih obrada hrane (prženje, pečenje) i to na temperaturama iznad 120°C (Vasić – Rački i sar., 2010). Povoljni uslovi su, dakle, visoka temperatura i niska vlažnost, a reakcija se primarno odvija na površini zagrijavane namirnice. Dakle može se reći da što je pržena namirnica tamnije boje (zagoreni tost, tamniji čips), veća je koncentracija akrilamida (Bala, 2012). Važno je istaknuti da je akrilamid prirodni nusprodukt prethodno navedenih reakcija pri visokim temperaturama. Dakle, njegova prisutnost u hrani nije rezultat kontaminacije iz okoline.
Naučni odbor za kontaminante u prehrambenom lancu (CONTAM) Evropske agencije za sigurnost hrane donio je 2015. godine mišljenje o akrilamidu u hrani. EFSA je na osnovu studija na životinjama potvrdila zaključke prethodnih procjena prema kojima prisustvo akrilamida u hrani može povećati rizik od razvoja raka kod potrošača u svim dobnim grupama.
