Rizik od ostataka pesticida za ljudsko zdravlje u Evropskoj uniji i dalje je nizak, navodi se u posljednjem izvještaju Evropske agencije za sigurnost hrane (EFSA), koji se odnosi na 2023. godinu. Godišnji izvještaj o ostacima pesticida u hrani u EU u 2023. godini pripremljen je na osnovu podataka o laboratorijskim analizama uzoraka hrane koja se uobičajeno konzumira na tržištu Evropske unije. Obuhvata rezultate laboratorijskih analiza uzoraka uzetih u sklopu koordiniranog programa kontrole EU (13,246 uzoraka) i višegodišnjih nacionalnih kontrolnih programa (132,793 uzoraka).
Uzorkovanje je provedeno u zemljama članicama EU, Norveškoj i Islandu u sklopu koordiniranog programa kontrole EU (Multiannual Control Programme, EU MACP). Kako bi se pratili trendovi, u sklopu ovog programa, svake tri godine uzimaju se uzorci istih vrsta hrane. U 2023. godini uzorkovanjem su obuhvaćeni mrkva, cvjetača, kivi (zeleni, crveni i žuti), luk, naranča, kruška, krumpir, suhi grah, smeđa riža, raž, goveđa jetra i mast peradi. U ovom podskupu uzoraka analiziranih u sklopu EU MACP, 99% je bilo usklađeno sa zakonodavstvom EU. Ovi rezultati u skladu su sa rezultatima iz 2020. godine (99,1%) kad su uzorkovane i analizirane iste vrste proizvoda.
U 2023. godini, 70% uzoraka nije sadržavalo ostatke pesticida na nivou kvantifikacije, dok je 28% uzoraka sadržavalo ostatke jednog ili više pesticida u skladu s maksimalnim dozvoljenim nivoima (MRL). Maksimalno dozvoljeni nivo prekoračen je kod 2% uzoraka, a kad se uzme u obzir mjerna nesigurnost, 1% uzoraka nije bilo bilo u skladu s važećim propisima.
Visok nivo usklađenosti u sklopu MANCP
Godišnji izvještaj EFSA-e sadrži i rezultate laboratorijskih analiza uzoraka hrane uzetih u sklopu nacionalnih višegodišnjih programa kontrole (Multiannual National Control Programme, MANCP), koji se odnose na ciljano uzorkovanje na osnovu nivoa rizika. Kroz MANCP dostavljeni su podaci o 132,793 uzoraka, od kojih je 98% bilo usklađeno sa zakonodavstvom EU. Procenat usklađenosti za MANCP u 2021. i 2022. godini bio je 97.5% i 97,8%.
Prema podacima za 2023. godinu, 58% uzoraka nije sadržavalo ostatke pesticida na nivou kvantifikacije, 38.3 % uzoraka sadržavalo je ostatke pesticida ispod maksimalno dozvoljenog nivoa, a 3.7 % uzorka bilo je iznad MRL, među kojima je 2% neusklađenih.
Procjena rizika
Rezultati programa monitoringa vrijedan su izvor podataka za procjenu izloženosti potrošača u EU ostacima pesticida kroz hranu. Kao sastavni dio analize rezultata, EFSA je provela procjenu rizika kojom je zaključeno da je rizik po zdravlje potrošača od procijenjene izloženosti ostacima pesticida u analiziranim uzorcima nizak. Cilj provođenja procjene rizika je doći do vjerojatnosti koja pokazuje da li će potrošači biti izloženi količini ostataka pesticida koja prelazi određeni sigurnosni prag.
Izvještaj također sadrži preporuke za unaprjeđenje efikasnosti evropskih kontrolnih sistema za ostatke pesticida. EFSA savjetuje državama članicama nastavak monitoringa ostataka pesticida, pojačan nadzor kombinacija pesticida i usjeva koji dovode do neusklađenih proizvoda, te intenzivnije praćenje ostataka pesticida u hrani uvezenoj iz trećih zemalja sa širokim analitičkim opsegom.
